Je rechten en je rol als patiënt

Als patiënt heb je recht op een goede, zorgvuldige en kwaliteitsvolle dienstverlening die beantwoordt aan je behoeften. Je moet erop kunnen rekenen dat de gezondheidszorgbeoefenaar werkt volgens de laatste evolutie van de medische wetenschap en technologie. Bovendien respecteert de gezondheidszorgbeoefenaar je menselijke waardigheid en je zelfbeschikkingsrecht. De gezondheidszorgbeoefenaar houdt rekening met je doelstellingen en waarden.

Daarnaast zijn het comfort en de veiligheid van de patiënt voor ons van het grootste belang.

Als patiënt heb je het recht om zelf een gezondheidszorgbeoefenaar te kiezen. Je hebt ook het recht om die keuze op elk moment te herzien en om de mening van een andere gezondheidszorgbeoefenaar te vragen.

Er zijn enkele uitzonderingen op dit keuzerecht bijvoorbeeld op de spoedafdeling en tijdens een wachtsituatie (avond, weekend, feestdag). 

Andere beperkingen in het keuzerecht hebben te maken met de organisatie van de gezondheidszorg in az groeninge zelf. Zo leggen de artsen in sommige afdelingen zich elk toe op een heel specifiek deelgebied binnen hun specialisatie waardoor zij voor die subspecialisatie de standaardkeuze zijn. 

De gezondheidszorgbeoefenaar informeert je als patiënt of hij/zij al dan niet beschikt over een verzekeringsdekking of een andere individuele of collectieve vorm van bescherming met betrekking tot de beroepsaansprakelijkheid.

Ook informeert de gezondheidszorgbeoefenaar je over eventuele beperkingen in de uitoefening van zijn/haar beroep en over zijn/haar beroepsbekwaamheid en -ervaring.

Recht om te weten

Als patiënt heb je recht op alle informatie die nodig is om inzicht te krijgen in je gezondheidstoestand en de vermoedelijke evolutie ervan. De gezondheidszorgbeoefenaar is daarom verplicht je hierover te informeren op een kwaliteitsvolle wijze en op jouw maat. Hij voorziet hiervoor voldoende tijd en nodigt je uit om vragen te stellen.  

Weiger je je te laten behandelen? Dan moet de arts je op de hoogte brengen van de gevolgen van die beslissing.

Meestal krijg je de informatie over je gezondheid mondeling maar je kan de informatie bijkomend schriftelijk (op papier of elektronisch) meekrijgen als de gezondheidszorgbeoefenaar dit een meerwaarde voor jou vindt. Zelf kan je ook altijd vragen om schriftelijk de informatie te ontvangen. Daarnaast kan je ook vragen om de informatie (ook) aan je vertrouwenspersoon mee te delen.

Recht om niet te weten

Als patiënt heb je ook het recht om níet geïnformeerd te worden. Je kan ook beslissen de informatie in dat geval wel aan je vertrouwenspersoon te laten meedelen. De gezondheidszorgbeoefenaar moet je wens respecteren en dit noteren in jouw patiëntendossier.

In een aantal situaties kan de gezondheidszorgbeoefenaar, na overleg met een collega, beslissen om je toch te informeren. Dit is het geval wanneer het niet informeren jouw gezondheid of die van anderen ernstig in gevaar zou brengen.

Omgekeerd kan de gezondheidszorgbeoefenaar ook beslissen bepaalde informatie (tijdelijk, volledig of gedeeltelijk) niet mee te delen, wanneer die mededeling  je gezondheid op dat moment ernstig zou schaden. Ook dat gebeurt alleen in overleg met een collega. De gezondheidszorgbeoefenaar moet een schriftelijke motivering voor de beslissing aan je patiëntendossier toevoegen en je vertrouwenspersoon inlichten, als je die hebt aangesteld.

Zodra de gezondheidszorgbeoefenaar denkt dat het meedelen van de informatie niet langer schadelijk is voor jou, is hij of zij verplicht je in te lichten.

Als patiënt moet je vooraf instemmen met een bepaalde ingreep, onderzoek of behandelingen voor we deze bij jou kunnen uitvoeren. 

Je kan pas je toestemming geven nadat je alle informatie over de ingreep of behandeling hebt gekregen van de gezondheidszorgbeoefenaar. Je krijgt onder meer informatie over het doel, de aard, de dringendheid, de duur, de frequentie, de te verwachten ontwikkelingen en nazorg, de relevante risico’s, de mogelijke alternatieven, de financiële gevolgen en alle andere voor jou nuttige verduidelijkingen. 

Weiger je een ingreep of een behandeling? Dan licht de gezondheidszorgbeoefenaar je in over de gevolgen van jouw beslissing.

Er wordt naar gestreefd om samen met je gezondheidszorgbeoefenaar tot een gezamenlijk besluit te komen.

Schriftelijke toestemmingsverklaring

Behalve wanneer de wet het anders voorziet, kan je je toestemming of weigering mondeling meedelen. Zowel jijzelf als de gezondheidszorgbeoefenaar kunnen echter vragen om de toestemming of weigering schriftelijk vast te leggen. Dat document wordt dan aan je patiëntendossier toegevoegd. 

Binnen az groeninge zijn er naast een algemeen document toestemmingsverklaring ook specifieke toestemmingsverklaringen voor verschillende medische diensten. Daarnaast is er ook een patiëntenboekje voor chirurgische ingrepen en interventionele onderzoeken.

Weigeren of intrekken van toestemming

Op elk moment mag je je toestemming voor een voorgestelde of lopende behandeling weigeren of weer intrekken. Die beslissing wordt opgenomen in je patiëntendossier. De gezondheidszorgbeoefenaar is verplicht je te informeren over de gevolgen van die weigering en de mogelijke alternatieven met je te bespreken, maar moet je beslissing respecteren. Je weigering tast op geen enkele manier je recht op kwaliteitsvolle zorg aan. 

Recht op een voorafgaande wilsverklaring

Misschien heb je al beslist welke handelingen je wel of niet wil als je niet meer in staat bent om je rechten zelf uit te oefenen (bijvoorbeeld wanneer je buiten bewustzijn zou zijn). Je kan hiervoor een schriftelijke voorafgaande wilsverklaring opmaken die we toevoegen aan je patiëntendossier. Bespreek dit met je gezondheidszorgbeoefenaar. 
Ook je vertrouwenspersoon of vertegenwoordiger kan de gezondheidszorgbeoefenaar op de hoogte brengen van deze wilsverklaring.  

Onmogelijkheid tot het geven van toestemming

Kunnen jijzelf of je vertegenwoordiger geen toestemming (meer) geven in een spoedeisende situatie, bijvoorbeeld na een ongeval? Dan moet de gezondheidszorgbeoefenaar alle behandelingen starten die hij of zij noodzakelijk acht in het belang van je gezondheid. Zodra je toestand het weer toelaat of je vertegenwoordiger kan worden bereikt, kunnen jij of je vertegenwoordiger je rechten weer helemaal zelf uitoefenen. 

Als patiënt heb je het recht op een zorgvuldig samengesteld en bewaard patiëntendossier.

Wat staat in je patiëntendossier?

In het patiëntendossier zitten alle documenten die te maken hebben met de professionele relatie tussen de gezondheidszorgbeoefenaar en jou als patiënt.

Naast algemene gegevens zoals je identiteit en adres bevat het patiëntendossier alle medische, verpleegkundige en paramedische informatie: de resultaten van onderzoeken, gegevens uit een consultatie.

De gezondheidszorgbeoefenaar is wettelijk verplicht om bepaalde gegevens in je patiëntendossier te noteren:

• jouw eventueel verzoek om zelf geen informatie te ontvangen over je gezondheidstoestand
• de motivering van de eventuele beslissing om bepaalde gezondheidsinformatie voor jou achter te houden
• je toestemming voor een behandeling kan op jouw verzoek of op verzoek van de gezondheidszorgbeoefenaar worden toegevoegd
• gegevens over een spoedbehandeling die zonder je toestemming gebeurde omwille van je gezondheidstoestand

Heb je een vertrouwenspersoon of vertegenwoordiger aangeduid? Dan is de gezondheidszorgbeoefenaar ook verplicht de identiteitsgegevens over deze personen op te nemen in je dossier.

Je kan aan de gezondheidszorgbeoefenaar vragen om aan je patiëntendossier bepaalde documenten toe te voegen m.b.t. je waarden, levensdoelen en voorkeuren bijvoorbeeld  je wilsverklaring. Je kan geen informatie en/of documenten uit je patiëntendossier laten verwijderen.

Hoe raadpleeg je je patiëntendossier?

Online inzage

Je kan je patiëntendossier online inkijken via je pc of via een app op je smartphone.

Een afschrift of kopie

Als patiënt heb je recht op  een afschrift of kopie van je dossier. Voor dossiers die dateren van vóór 17 oktober 2016 kan je ook nog een inzage vragen. 

In het afschrift zal je alleen de gegevens aantreffen waartoe je toegang hebt. Als patiënt heb je immers geen toegang tot:

• gegevens die betrekking hebben op een derde persoon
• gegevens die je arts (voorlopig) niet wil verstrekken (therapeutische exceptie). 

Ook kan je je formele vertrouwenspersoon toestemming geven om je dossier in te kijken, alleen of samen met jou of een afschrift van je dossier te vragen. 

Hoe vraag je een afschrift?

Je kan ofwel rechtstreeks aan je gezondheidszorgbeoefenaar ofwel via de ombudsdienst een afschrift vragen van (een deel van) je patiëntendossier. 

Dat gebeurt in nauwe samenwerking met de medisch directeur, dr. Serge Vanderschueren.

Om bij de ombudsdient een afschrift of inzage van je patiëntendossier aan te vragen, gebruik je deze documenten:

• aanvraagdocument inzage/afschrift patiëntendossier
• aanvraagdocument inzage patiëntendossier van overleden patiënt
• aanvraagdocument inzage/afschrift patiëntendossier van een overleden minderjarige patiënt

Je kan het ingevulde en ondertekende aanvraagformulier sturen naar de ombudsdienst via e-mail (ombudsdienst@azgroeninge.be) of via de post: az groeninge, ombudsdienst, President Kennedylaan 4, 8500 Kortrijk.

De ombudsdienst informeert de gezondheidszorgbeoefenaars en beschikt over 15 dagen tijd om jou het dossier over te maken. 

Voor het afschrift rekenen we geen kosten aan tenzij je bijkomende kopieën vraagt. In dat geval betaal je de volgende vergoedingen:

• 0,10 euro per pagina
• per gekopieerd beeld van de medische beeldvorming: max. 5 euro
• het maximumbedrag voor een schriftelijk afschrift is 25 euro.

Wat na overlijden?

Na overlijden van een meerderjarige patiënt

Na jouw overlijden is een afschrift van jouw patiëntendossier wettelijk niet toegelaten. Wel is er een mogelijkheid tot inzage in het patiëntendossier, als de aanvrager voldoet aan enkele voorwaarden:

• De aanvraag tot inzage gebeurt door je echtgenoot/echtgenote, je (al dan niet) samenwonende partner of door je bloedverwanten tot en met de tweede graad (ouder, kind, broer, zus, kleinkind, grootouder).
• Je nabestaanden moeten een voldoende gemotiveerde en specifieke reden hebben om je dossier in te kijken. Die reden moet belangrijk genoeg zijn om jouw privacy op te heffen. De inzage kan bijvoorbeeld nodig zijn in verband met erfelijke factoren of erfeniskwesties.
• Het recht kan alleen uitgeoefend worden via een door de aanvrager aangeduide gezondheidszorgbeoefenaar. Je nabestaanden kunnen het patiëntendossier niet zelf inkijken.
• Je nabestaanden kunnen alleen inzage vragen in die stukken die verband houden met het gemotiveerde verzoek.
• Je patiënt je als patiënt tijdens jer leven niet tegen de inzage verzet.

Na overlijden van een minderjarige patiënt

Na overlijden van een minderjarige patiënt heeft de persoon die op het moment van overlijden, wettelijk vertegenwoordiger was van de patiënt, recht op inzage en afschrift van het patiëntendossier. 

Ook bloedverwanten tot en met de tweede graad van de overleden minderjarige patiënt hebben recht op inzage en afschrift van het patiëntendossier mits voldoende specificering en motivering.
Deze vraag kunnen we weigeren wanneer de bekwame minderjarige patiënt zich zou verzet hebben tegen inzage en/of afschrift. 

Bij elke tussenkomst van de gezondheidszorgbeoefenaar heb je recht op bescherming van je privacy. Ook de informatie over je gezondheidstoestand behoort tot je privacy of persoonlijke levenssfeer. 

Zo mogen er tijdens het zorgproces alleen mensen aanwezig zijn die er om professionele redenen bijhoren of personen waarvan je zelf graag hebt dat ze je bijstaan bijvoorbeeld je vertrouwenspersoon/vertegenwoordiger.

Heel uitzonderlijke situaties

De wet voorziet een aantal heel uitzonderlijke situaties waarin wel informatie gegeven mag worden aan derden. De informatie moet dan noodzakelijk zijn voor de bescherming van de volksgezondheid of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.

Patiëntenrechten en verzekeringen

Medische informatie kan doorslaggevend zijn voor het verkrijgen van een verzekering. Verzekeringsmaatschappijen mogen in geen geval zonder je toestemming je patiëntendossier inkijken en/of patiëntengegevens opvragen.

De gezondheidszorgbeoefenaar is niet verplicht in te gaan op je vraag naar een geneeskundige verklaring voor een verzekeringsovereenkomst. In een geneeskundige verklaring beperkt de gezondheidszorgbeoefenaar zich in elk geval tot een beschrijving van je gezondheidstoestand op dat moment. De verklaring mag alleen bezorgd worden aan de raadgevend arts van de verzekeraar, die zich uiteraard ook moet houden aan de wet patiëntenrechten. De verklaring mag dan ook alleen informatie bevatten die noodzakelijk is voor het afsluiten van de overeenkomst.

Het medisch onderzoek in het kader van een verzekering kan alleen gebaseerd zijn op de voorgeschiedenis van je huidige gezondheidstoestand. Genetisch onderzoek om je toekomstige gezondheidstoestand te bepalen, is volstrekt verboden. 

Binnen az groeninge is er een privacyreglement van toepassing dat je kan raadplegen op de website of aan de onthaalbalie. Daarnaast zijn alle medewerkers van az groeninge gebonden aan een privacyhandvest.

JCI-audit

In het kader van ons kwaliteitsbeleid laten wij alle onderdelen van de werking van het ziekenhuis toetsen door een externe organisatie ‘Joint Commission International’ (JCI). Deze internationale organisatie reikt een kwaliteitslabel uit aan zorginstellingen die uitstekende kwaliteit en veiligheid leveren.

De hoofdvraag die een JCI-inspecteur zich stelt, is of de verschillende ziekenhuisactiviteiten voldoen aan hun verwachtingen. Om deze vraag te kunnen beantwoorden, is het mogelijk dat een inspecteur een willekeurig patiëntendossier even inkijkt. De JCI-organisatie en -inspecteurs zijn voor het ziekenhuis ‘vertrouwde derde partijen’ met wie heel strikte geheimhoudingsovereenkomsten worden afgesloten.

Heb je liever niet dat een JCI-inspecteur je patiëntengegevens en/of -dossier inkijkt om de kwaliteit van de zorg te controleren? Dan respecteren wij dat. Bij je opname kan je dit melden aan de hoofdverpleegkundige van de afdeling waar je verblijft.

Interne audits

Naast externe audits organiseren we regelmatig interne audits met de bedoeling om medewerkers te ondersteunen in hun continue streven naar veilige en kwaliteitsvolle patiëntenzorg. Ook hier gaat steeds bijzondere aandacht naar het respect voor de privacy van de patiënt.

Bekijk het privacyreglement van az groeninge

Van elke gezondheidszorgbeoefenaar verwachten we dat hij/zij aandacht heeft voor je pijn en die op de meeste aangepaste wijze voorkomt, evalueert, behandelt en verzacht.

Als patiënt kan je een klacht neerleggen bij de ombudsdienst wanneer je van oordeel bent dat een van je rechten niet gerespecteerd werd. Je kan je hiervoor als patiënt laten bijstaan door een zelfgekozen vertrouwenspersoon.

Binnen az groeninge behandelt de ombudsdienst niet alleen klachten die te maken hebben met de toepassing van patiëntenrechten. De ombudsdienst kan iedere niet-anonieme klacht over het zorgproces of de zorgomkadering van patiënten behandelen, zoals beschreven staat in het huishoudelijk reglement van de ombudsdienst. Je kan dit reglement ook inkijken bij het onthaal van elke campus. 

De schriftelijke documenten of mondelinge mededelingen gedaan door de ombudspersoon en de verschillende partijen zijn strikt vertrouwelijk en kunnen niet gebruikt worden in een gerechtelijke procedure en zijn niet toelaatbaar als bewijs.

Ook de ombudspersoon is gebonden door het beroepsgeheim.

Als patiënt kan je een vertrouwenspersoon en/of een vertegenwoordiger aanduiden. We leggen hieronder uit waarom je dat zou doen en wat het verschil is tussen de twee.

Vertrouwenspersoon

Je kan zelf één of meerdere vertrouwenspersonen kiezen om jou bij te staan bij de uitoefening van een aantal van je patiëntenrechten. De vertrouwenspersoon kan geen beslissingen nemen in jouw plaats maar kan wel:

• informatie samen met jou of in jouw plaats ontvangen, als jij dat wil. 
• overleggen met de arts om je tegen je wil toch te informeren, in het belang van je gezondheid of die van anderen.
• overleggen met de arts om bepaalde informatie niet mee te delen omdat dat volgens de arts je gezondheidstoestand zou schaden (de therapeutische exceptie). 
• samen met jou of (na jouw toestemming) alleen je patiëntendossier inkijken of een afschrift vragen. 
• je bijstaan wanneer je een klacht indient over de zorgverstrekking.

Je kan de vertrouwenspersoon zowel formeel als informeel aanduiden. Informeel betekent dat je het meedeelt aan de gezondheidszorgbeoefenaar, die dit noteert in je patiëntendossier. Zo'n informele aanduiding volstaat, tenzij je de vertrouwenspersoon ook wil toelaten alleen te handelen. In dat geval is een formele aanduiding nodig met de formulieren 'aanwijzing van een vertrouwenspersoon'. Je vult ze best in drievoud in: een exemplaar voor jezelf, één voor je vertrouwenspersoon en één voor je gezondheidszorgbeoefenaar. 

Vertegenwoordiger

Je kan een vertegenwoordiger aanduiden voor het geval je zelf niet meer in staat zou zijn om je patiëntenrechten uit te oefenen, bijvoorbeeld wanneer je buiten bewustzijn bent. De aanduiding moet dus gebeuren wanneer je nog wilsbekwaam bent.

Een vertegenwoordiger moet formeel worden aangeduid via het formulier 'aanwijzing van een vertegenwoordiger'. Dit formulier vul je best in drievoud in: één exemplaar voor jezelf, één voor je vertegenwoordiger en één voor je gezondheidszorgbeoefenaar. 

Wie is niet in staat om zijn/haar rechten uit te oefenen?

Naast meerderjarigen die hun wil niet kunnen uiten omdat ze bijvoorbeeld in coma liggen, zijn ook meerderjarigen onder het statuut van verlengde minderjarigheid en onbekwaam verklaarde meerderjarigen niet in staat zelf hun rechten uit te oefenen. De uitoefening van hun rechten gebeurt door de ouders (vader en/of moeder) of de voogden. Die oefenen ook de rechten uit van minderjarige patiënten, tenzij de gezondheidszorgbeoefenaar oordeelt dat de minderjarige in staat is zijn/haar belangen te beoordelen. In dat geval kunnen minderjarige patiënten hun rechten volledig of gedeeltelijk zelfstandig uitoefenen.

Jouw belangen als patiënt

Een vertegenwoordiger kan al je patiëntenrechten uitoefenen omdat hij/zij in jouw plaats treedt. Hij of zij wordt verondersteld altijd jouw wil te vertolken en op te treden in jouw belang. De patiënten zelf worden altijd zoveel mogelijk betrokken bij de uitoefening van hun rechten.

Een gezondheidszorgbeoefenaar moet in principe de wil van je vertegenwoordiger respecteren. Uitzonderingen kunnen alleen in overleg met alle betrokken collega’s om je belangen als patiënt te vrijwaren, een bedreiging van je leven af te wenden of een ernstige aantasting van je gezondheid te voorkomen. Noch je vertegenwoordiger, noch de gezondheidszorgbeoefenaar kunnen echter ingaan tegen je negatieve wilsverklaring.

Wat als je geen vertegenwoordiger hebt aangeduid?

Heb je geen formele vertegenwoordiger aangeduid en is er evenmin een bewindvoerder voor je aangesteld? Dan voorziet de wet in een cascade van informele vertegenwoordigers. De rechten worden uitgeoefend in dalende volgorde door:

1. de samenwonende echtgenoot/echtgenote of de wettelijke of feitelijk samenwonende partner
2. een meerderjarig kind
3. een ouder
4. een meerderjarige broer of zus.

Als ook deze personen ontbreken of geen vertegenwoordiging wensen op te nemen dan kan de gezondheidszorgbeoefenaar, na overleg met collega’s, je belangen behartigen en een beslissing in het belang van je gezondheidstoestand nemen. Dit laatste is ook het geval als er tussen de familieleden onenigheid bestaat over de te nemen beslissing.

De formele vertegenwoordiger heeft voorrang op de informele vertegenwoordiger.