Robotgeassisteerde laparoscopiche prostatectomie (RALP)

• Voor de ingreep moeten een aantal onderzoeken bij je huisarts of specialist gebeuren om je algemene gezondheidstoestand te controleren:
  • een elektrocardiogram
  • een uitgebreid bloedonderzoek
• In samenspraak met je arts moet de inname van sommige medicatie stopgezet worden. Dit gaat onder andere over bloedverdunners. 

• Voor de operatie moet je nuchter zijn. Bekijk onze richtlijnen.

• Om ontsteking van de aders in de benen (flebitis) te voorkomen, raden we je aan steunkousen te dragen tijdens en na de ingreep. Mocht je deze thuis al hebben, breng die dan zeker mee.

• Na de ingreep kan je last hebben van urineverlies. Tijdens je verblijf komt een kinesitherapeut langs voor oefeningen voor de bekkenbodemspier. Je kan ook reeds vooraf starten met die kinesitherapie. 

• Je wordt de ochtend van de ingreep in het ziekenhuis opgenomen.

• Je krijgt een operatiehemd aangeboden en de steunkousen worden aangebracht. Voor de verpleegkundige je naar de operatiezaal begeleidt, kun je voor de operatie nog een smelttabletje krijgen, wat je tot rust zal brengen.

• De ingreep gebeurt steeds onder volledige verdoving en neemt in totaal enkele uren in beslag. 
• Eerst wordt de buik opgeblazen met koolzuurgas (CO2). Dat is een onschadelijk gas. Het opblazen van de buik is nodig om ruimte te maken tussen de verschillende organen, waardoor het mogelijk is om veilig te kunnen opereren.
• Daarna wordt een aantal buisjes van slechts 8 mm diameter doorheen de huid in de buik gebracht. Door één van de buisjes wordt een driedimensionale camera ingebracht zodat de uroloog op een beeldscherm de buikinhoud kan zien. Door de andere buisjes worden instrumenten ingebracht waarmee wordt geopereerd.
• Vervolgens verwijdert de uroloog de prostaat samen met de zaadblaasjes.
• Hierna maakt de uroloog een nieuwe verbinding tussen je blaas en plasbuis.
• Soms is het ook nodig om tijdens de operatie de omliggende lymfeklieren te verwijderen. Of dit nodig is, hangt af van de waarde van het Prostaat Specifiek Antigeen (PSA) in je bloed en de agressiviteitsgraad (Gleason-score) van het gezwel.
• Tot slot wordt het verwijderde weefsel in je buik in een zakje gedaan. Om het zakje (met inhoud) te kunnen verwijderen is het nodig één van de operatiewondjes iets groter te maken.
• Het koolzuurgas wordt verwijderd en de wondjes worden gesloten.
• Soms wordt een slangetje (drain) in de wonde achtergelaten om wondvocht af te laten lopen.

Het weggenomen weefsel (prostaat, zaadblaasjes en eventueel ook lymfeklieren) wordt onderzocht en de resultaten bespreken we met je tijdens de volgende consultatie.

Na de ingreep verblijf je meestal enkele uren op de ontwaakeenheid om je toestand van dichtbij te volgen. Daarna brengen we je terug naar de kamer.

De wonde

Na de ingreep heb je zes kleine wondjes in de buik. In één wonde zit soms een buisje om het wondvocht af te voeren. Dat wordt meestal al de volgende dag verwijderd. De wonde aan de navel is iets groter, dat is de weg waarlangs het weefsel uiteindelijk werd verwijderd.

Het infuus

Na de ingreep heb je een infuus in de arm. Dat is een toegangsweg om vocht toe te dienen via de bloedbaan. Eens je darmwerking weer goed op gang is (meestal al de eerste dag na de ingreep) en je dus voldoende kan eten en drinken, kunnen we het infuus verwijderen.

De blaassonde

De blaassonde is een katheter die via de plasbuis tot in de blaas zit om de urine te laten afvloeien. De aanwezigheid van deze sonde biedt de mogelijkheid de hechting van de blaas aan de plasbuis te laten genezen. Deze sonde wordt binnen de week opnieuw verwijderd. De meeste patiënten verlaten het ziekenhuis al de tweede dag na de ingreep. Indien de sonde nog niet verwijderd mag worden, kan je naar huis met een beenzakje. Dit is een urineopvangzakje dat aan het onderbeen onder de broek bevestigd wordt. De sonde wordt dan enkele dagen later op de consultatie weggenomen. Dit verwijderen is pijnloos.

Voorkomen van flebitis

Tijdens je verblijf krijg je inspuitingen in de buik om flebitis (aderontsteking) in de benen te voorkomen. Ook het dragen van de steunkousen heeft een beschermend effect (tot 7 dagen na de ingreep). Het is aangewezen zo snel mogelijk na de ingreep met de voeten en de benen te bewegen. Je kan beter ook bij het rusten de benen wat hoger dan het bekken leggen.

Heb je een verhoogd risico op flebitis (rokers, mensen met suikerziekte, spataders en vroegere flebitis of embolie)? Dan laat je best nog tot een twintigtal dagen na de ingreep een inspuiting plaatsen. 

Pijnbestrijding

Net voor de ingreep wordt soms een epidurale katheter geplaatst, die ervoor zorgt dat je de eerste uren na de ingreep geen pijn zal hebben. Deze katheter wordt de volgende ochtend al weer verwijderd. 

Na de ingreep kan je wat pijn ondervinden van de operatiewondjes. Hiervoor krijg je de eerste twee dagen pijnstilling via het infuus. Indien nodig kunnen we op je vraag pijnstilling bijgeven.

Ontlasting (defecatie)

Het is best dat je na de ingreep niet te hard perst wanneer je naar het toilet gaat. Dit kan een druk geven op de wonde binnenin.

Om dit te vermijden, krijg je een licht laxeermiddel. Dit verzacht de stoelgang waardoor de ontlasting makkelijker verloopt. Indien nodig kan je dit thuis nog enkele dagen langer innemen.

Lichaamsbeweging

De dag na de ingreep mag je uit bed en kan je stappen. We raden je aan de volgende dagen ook wat rond te wandelen in de gang.

Kinesitherapie bekkenbodemspier

Na de ingreep komt ook een kinesitherapeut bij je langs die je een aantal oefeningen voor de bekkenbodemspier aanleert. Dit helpt je om eventueel urineverlies te beperken na de ingreep. 

Er worden basisoefeningen aangeleerd zoals de bekkenbodemspieren aanspannen gedurende 1 sec. en gedurende 10 sec. Dit wordt opgebouwd naar 3 keer 20 sec. (20 ’s morgens, 20 ’s middags en 20 ’s avonds).

Urineren

Soms kan je in de urine wat bloed merken. Dit is niet abnormaal en verdwijnt na enkele weken vanzelf.

Bij pijn, koorts of erg moeilijk urineren raadpleeg je best de huisarts of de uroloog.

Urineverlies (incontinentie)

De inwendige sluitspier maakt deel uit van de prostaat en wordt tijdens de operatie verwijderd. Het is daardoor waarschijnlijk dat je na het verwijderen van de sonde urine verliest bij inspanningen, zoals hoesten en niezen, rechtkomen, stappen, heffen, onverwachte bewegingen … Meestal is dat tijdelijk en vermindert dat snel. Bij de overgrote meerderheid verdwijnt dit binnen de eerste weken of maanden. 

Bij ongeveer 5% van de patiënten is er na 1 jaar blijvend ernstig urineverlies. In dat geval kan de arts samen met je overwegen om een ondersteunend netje onder de sluitspier of een sluitspierprothese te implanteren.

Erectiestoornissen

Tijdens de ingreep probeert de arts zo goed mogelijk de erectiezenuwen te sparen. Dit hangt echter af van de uitgebreidheid en de plaats van de tumor.

De genezing van deze zenuwen kan traag verlopen na de ingreep. Het kan zijn dat de erecties pas na 3 tot 12 maanden terugkeren. Af en toe kan het zelfs tot 2 jaar duren. 

De kans op herstel van de erecties hangt af van de leeftijd, de kwaliteit van de erecties voor de ingreep en het feit of één of beide zenuwen gespaard worden. Honderd procent garantie op volledig herstel kunnen we echter niet geven.

Het is belangrijk dat je zo snel mogelijk probeert om je erecties weer op gang te krijgen, zo verhoog je de kansen op herstel. Indien je er niet in slaagt om na 1 maand erecties te bekomen, zal medicatie worden voorgesteld die de erecties bevordert. Het is bewezen dat regelmatig gebruik ervan de kans op herstel verhoogt. Zelfs als je geen onmiddellijk effect ziet, neem je dit best 2 à 3 maal per week in, omdat dit de bloedcirculatie in de zwellichamen van de penis onderhoudt. Heel zelden kunnen er wat spier- en gewrichtsklachten optreden kort na de start van deze medicatie, dit is meestal tijdelijk.

Indien deze medicatie geen onmiddellijke hulp biedt, kunnen we ook starten met injecties met prostaglandines. Door een klein prikje op de zijkant van de penis komt er bijna steeds een normale erectie tot stand. Die houdt dan voldoende lang aan, tot de medicatie na 30 tot 60 minuten uitgewerkt is. Deze inspuiting kunnen we je vlot aanleren en is heel weinig pijnlijk. Verder kan ook het gebruik van een vacuumpomp besproken worden. In zeldzame gevallen is ook het implanteren van een erectieprothese mogelijk.

Na de ingreep zal je geen zaadlozing meer hebben (er is natuurlijk geen productie meer van het vocht van de prostaat en de zaadblaasjes). Een orgasme kan je wel nog krijgen, zelfs zonder erectie. Meestal is de kwaliteit van het orgasme even goed als voordien. Soms is er wat urineverlies op het ogenblik van het orgasme, meestal verdwijnt dit geleidelijk.

Zwelling

Wanneer bij de operatie ook de lymfeklieren verwijderd werden, kunnen de balzak en de penis enkele dagen na de operatie plots heel sterk gaan opzwellen door vocht onder de huid (oedeem). Dit is normaal en verdwijnt meestal na enkele dagen opnieuw vanzelf.

• De huisarts mag de hechtingen 8 dagen na de ingreep verwijderen. De haakjes kunnen ook verwijderd worden tijdens de consultatie in het ziekenhuis om de blaassonde weg te nemen.
• Blijf ook na ontslag de aangeleerde oefeningen voor de bekkenbodemspier uitvoeren. 
• Bij veel urineverlies kan je je verder laten begeleiden door een kinesitherapeut. Er bestaat ook medicatie (duloxetine) die de spanning van de sluitspier verhoogt. 
• Ondertussen kan je gebruik maken van incontinentiemateriaal, dat je in de slip kan leggen. Deze verbanden zijn in verschillende formaten te verkrijgen bij een bandagist, in de meeste warenhuizen of in de thuiszorgwinkel.
• Wacht bij voorkeur 4 tot 6 weken met fietsen, sporten, uitoefenen van zware inspanningen en heffen. Regelmatig wandelen en licht werk zijn wel aangeraden.
• Zorg voor een vezelrijke voeding, veel groenten en fruit, voldoende beweging zodat je constipatie vermijdt.
• Inspuitingen tegen flebitis moeten bij risicopatiënten nog 20 dagen verder gegeven worden (bij diabetes, rokers, zwaarlijvigheid, patiënten met spataders en met vroegere flebitis).
• Blijf de steunkousen thuis best verder gebruiken tot je voldoende stapt (normaal 7 dagen).
• Drink voldoende (2 liter per dag) en beperk dranken zoals koffie en alcohol.
• Om erectiestoornissen te vermijden, is het belangrijk dat je zo snel mogelijk probeert om je erecties weer op gang te krijgen. Dit verhoogt de kansen op herstel.

Normaal kom je na 1 à 2 weken terug op controle bij de uroloog. We bespreken dan ook de resultaten van het weefselonderzoek.

Bij je volgende controle 3 maanden na de operatie moet je met een volle blaas komen, aangezien we dan controleren of je met een voldoende krachtige straal plast. Indien je moet urineren voor de dokter je kan zien, vertel je dit aan de verpleegkundige, die je zal laten plassen in de uroflowmeter.

Verdere controles vinden het eerste jaar om de drie maanden plaats. Later moet je minder frequent op controle komen. 

Vanaf de controle 3 maanden na de ingreep laat je telkens vooraf bij de huisarts een bloedonderzoek doen voor meting van het PSA. In de meeste gevallen is het PSA na het verwijderen van de prostaat niet meer meetbaar in het bloed (kleiner dan 0,1 (< 0,1)). Je moet dit zeker jaarlijks controleren, tot 10 jaar na de ingreep. Indien het PSA toch zou stijgen, dan wordt soms beslist bestralingen (uitwendige radiotherapie) op de prostaatstreek toe te dienen.

Indien je nog vragen hebt, kan je altijd terecht bij je uroloog, uro-oncologisch verpleegkundige en het verplegend personeel van de verpleegeenheid.