Zwanger

Aan het begin van de zwangerschap zal de arts een vrij uitgebreid bloedonderzoek aanvragen. Hierbij worden de volgende zaken onderzocht:

Bloedarmoede, ijzerreserves

Bloedarmoede komt voor wanneer er een te laag ijzerreserve is. In dat geval is het vaak aangewezen om een ijzersupplement  te nemen. De ijzerreserve is het ijzergehalte in je bloed. Dit wordt getest aan de hand van een bloedafname.  

Schildklierfunctie

De schildklierfunctie kan aan het begin van de zwangerschap tijdelijk licht gestoord zijn (te snelle werking). Bij een te trage werking is een behandeling met schildklierhormoon noodzakelijk.

Nuchtere suikerwaarde

Om voorafbestaande suikerziekte op te sporen.

Bloedgroep en rhesusfactor, antistoffen tegen rode bloedcellen

Aan het begin van de zwangerschap worden je bloedgroep en rhesusfactor bepaald als je die nog niet kent. Als je zelf rhesus-negatief bent en je partner is rhesus-positief, dan kan je baby rhesus-positief zijn. Als er dan contact optreedt tussen het bloed van jezelf en dat van je baby, kan je lichaam antistoffen maken tegen de rode bloedcellen van je baby.

Om dat te voorkomen, krijg je altijd een spuit (Rhogam) in het geval van bloedverlies, een trauma tegen de buik of een ongeval, een vlokkentest, een vruchtwaterpunctie, of na de bevalling.

Infecties

Rubella of rode hond

De meeste zwangere vrouwen hebben antistoffen omdat ze gevaccineerd werden als kind. Als je niet immuun bent, krijg je best een vaccin na de zwangerschap.

Toxoplasmose

• Toxoplasmose is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door een parasiet.
• Je kan besmet worden via besmette voeding, ontlasting van katten of contact met besmette grond of besmet water.
• Een toxoplasmose-infectie veroorzaakt weinig of geen ziekteverschijnselen.
• Deze infectie kan aangeboren afwijkingen veroorzaken zoals blindheid en mentale achterstand.
• Eenmaal doorgemaakt, ben je levenslang beschermd (immuun).
• Toxoplasmose wordt getest in het begin van de zwangerschap en opnieuw gecontroleerd (indien seronegatief) op 16 weken.

Als je niet immuun bent voor toxoplasmose, is het aan te raden om:

• geen rauw vlees te eten (carpaccio, filet americain, salami);
• goed je handen te wassen na contact met rauw vlees;
• rauwe groenten en fruit extra goed te wassen en eventueel te schillen. Koken en garen doden deze parasiet.
• de kattenbak te vermijden: laat iemand anders dagelijks de uitwerpselen uit de kattenbak verwijderen of draag handschoenen.
• je handen goed te wassen telkens als je de kat geknuffeld hebt;
• handschoenen te dragen wanneer je in de tuin werkt. 

Hepatitis B

• Hepatitis B is een ernstige vorm van leverontsteking.
• Iedere zwangere wordt bij de eerste controle getest op hepatitis B.
• Wanneer hepatitis B geconstateerd wordt, krijgt de baby kort na de geboorte antistoffen en een eerste vaccinatie toegediend.

Hepatitis C

• Hepatitis C is een chronische leveraandoening, meer bepaald een infectie van de lever die via het bloed wordt overgedragen.  
• Deze infectieziekte kan van moeder op kind worden overgedragen.

Cytomegalie

• Cytomegalie (CMV, Cytomegalovirus) is een virale infectie die je kan oplopen door nauw contact met afscheidingen van een besmette persoon (bloed, speeksel, urine, tranen, vaginale secreties, sperma…).
• Deze ziekte verloopt meestal zonder symptomen.
• Kleine kinderen, vooral tussen 1 en 4 jaar oud, zijn vaak drager van het virus omdat het in de kinderopvang makkelijk wordt doorgegeven via contact met urine of speeksel.
• Een besmetting tijdens de zwangerschap heeft voor de meeste kinderen geen gevolgen; sommige kinderen kunnen evenwel geboren worden met gehoor- of gezichtsstoornissen, groeivertraging, mentale achterstand of andere neurologische problemen.
• Het cytomegalievirus wordt getest in het begin van de zwangerschap en opnieuw controleerd (indien seronegatief) op 16 weken. Preventieve maatregelen: 
  • goede handhygiëne: was zorgvuldig je handen na contact met speeksel of urine (na het verzorgen of verluieren van je oudere kindje, na het schoonmaken  van het potje); 
  • vermijd mondcontact met zieke kinderen: deel geen eetgerei met je kinderen, stop de fopspeen van je kindje niet in je mond, geef geen kusjes op de mond. Dat geldt ook voor de partners aangezien zij het virus ook aan de mama kunnen overdragen.

Syfilis

• Syfilis is een bacteriële infectie die in België heel zeldzaam is, maar ernstige gevolgen kan hebben voor de baby.
• Er bestaat een efficiënte behandeling met antibiotica (penicilline).

HIV

• HIV is een virale infectie die voorkomt bij 2 op de 1000 zwangere vrouwen in België.
• Het is belangrijk om te testen op HIV, niet alleen voor de zwangere vrouw en voor de medewerkers van het ziekenhuis, maar ook omdat de overdracht van HIV naar het kind dankzij aangepaste therapie sterk beperkt kan worden.
• Borstvoeding wordt afgeraden bij HIV-positieve vrouwen.

Windpokken (Varicella)

De meeste zwangere vrouwen maakten in hun kindertijd de windpokken door. In dit geval hoef je je geen zorgen te maken als je tijdens de zwangerschap in contact komt met een kind dat de windpokken heeft.

Heb je nog geen windpokken gehad of twijfel je? Vermijd dan contact met een persoon die de windpokken heeft.

Kwam je toch in contact met een persoon met de windpokken of denk je zelf de windpokken te hebben? Neem dan contact op met je arts.

Lees meer over het verloop van een bloedafname

Met prenatale screening sporen we afwijkingen op bij de baby in het eerste trimester van de zwangerschap. 

Echografie: foetus en baarmoeder

De gynaecoloog brengt tijdens een echografie de ongeboren baby in beeld en screent naar aangeboren, structurele afwijkingen.

Lees meer

NIPT

De NIPT is een niet-invasieve screeningstest die wordt uitgevoerd op een bloedstaal van de zwangere.

Lees meer

Wanneer de screening een verhoogd risico aangeeft, gaat men de cellen van de foetus onderzoeken. Zo kan een definitieve diagnose gesteld worden.

Tijdens de prenatale diagnostiek sporen we aangeboren of erfelijke afwijkingen bij het ongeboren kind op. Dit wordt enkel uitgevoerd om medische redenen

De enige manier om met zekerheid te weten of de baby geen grote chromosoomafwijkingen heeft, is via een vlokkentest (chorionvillusbiopsie of CVS) na 11 weken of via een vruchtwaterpunctie (amniocentese) na 15 weken.

Die testen zijn evenwel niet zonder risico: een miskraamrisico tussen ongeveer 1 op 300 en 1 op 500. 

Bij een afwijkende NIPT wordt er een vruchtwaterpunctie uitgevoerd. Ook in een aantal andere gevallen is een vruchtwaterpunctie belangrijk:

• Een vorig kind met een chromosoomafwijking
• Een risico op een kind met een gekende familiale genetische afwijking (mutatie)
• Echografische afwijkingen tijdens de zwangerschap 
• Een andere indicatie voor invasieve diagnostiek is het opsporen van een infectie bij het ongeboren kindje (bijvoorbeeld CMV of toxoplasmose). Dit is enkel mogelijk door middel van een vruchtwaterpunctie. 

Vlokkentest

Tijdens een vlokkentest onderzoeken we het vlokkenweefsel en krijgen we informatie over de gezondheid van de foetus.

Lees meer

Vruchtwaterpunctie

In het vruchtwater zijn cellen aanwezig van de foetus. Door onderzoek brengen we de chromosomen van de foetus in kaart.

Lees meer

Zwangerschapsdiabetes is een stoornis van de suikerregeling die ontdekt kan worden tijdens de zwangerschap. Je voelt de aandoening zelf niet als zwangere vrouw maar ze kan toch belangrijke gezondheidsrisico’s inhouden, zowel voor jou als voor je baby. Daarom is het belangrijk om zwangerschapsdiabetes tijdig op te sporen.

Deze screening bestaat uit 2 stappen:

1. In het begin van de zwangerschap wordt een nuchtere bloedafname uitgevoerd om je suikerspiegel te bepalen.
2. Afhankelijk van de waarde van de nuchtere suikerspiegel en van eventuele andere risicofactoren zal rond week 24 van de zwangerschap een suikertest met 50 gram (1 uur) of 75 gram (2 uur) worden gepland. Voor de test met 75 gram moet je nuchter zijn. Na het drinken van het suikerdrankje mag je één of twee uur geen inspanning leveren en niet eten of roken. Daarna prikken we bloed. Als de test afwijkend is, verwijzen we je naar het diabetescentrum.

Voorkomen, beter dan genezen

Natuurlijk is het nuttig om vanaf het begin van de zwangerschap een gezonde levensstijl aan te houden. Dat betekent een gezonde en gevarieerde voeding, naast regelmatige en aangepaste lichaamsbeweging en een gecontroleerde gewichtstoename. Een halfuurtje licht sportieve inspanning (wandeling, boodschappen doen met de fiets) beïnvloedt je suikerregeling op een positieve manier en heeft het grootste effect een halfuurtje na het ontbijt. Beperk de inname van snelle suikers zoals frisdranken, snoepgoed, gebak, gesuikerde melkproducten ... 

Heb je vragen over zwangerschapsdiabetes of over andere onderwerpen, aarzel dan niet om je huisarts, gynaecoloog of vroedvrouw om raad te vragen.

Meer informatie vind je ook op www.zoetzwanger.be.

In de laatste zwangerschapsweken (35-37 weken) neemt de gynaecoloog tijdens de consultatie een wisser (vaginaal/rectaal) om de aanwezigheid van streptokokken op te sporen.

Streptokokken zijn bacteriën die bij 25% van de zwangere vrouwen in de vagina aanwezig zijn. Ze vormen voor de vrouw zelf geen risico maar kunnen wel de baby besmetten wanneer hij door het geboortekanaal passeert. Zwangere vrouwen die draagster zijn van die streptokokken hoeven zich geen zorgen te maken. Wanneer ze aan het bevallen zijn, krijgen ze immers een antibioticatherapie waardoor de bacterie niet naar het kindje gaat.

Zwangere patiënten die werken in de gezondheidszorg of op een varkensbedrijf worden op dat moment ook gescreend op MRSA (ziekenhuisbacterie) door middel van een wisser ter hoogte van de neus en de liesplooi. 
Bij positieve screening (MRSA-draagsters) starten we een behandeling bij de patiënte en haar partner om overdracht naar de baby kort na de bevalling en eventuele wondinfecties te vermijden. 

Heb je hierover nog vragen? Je arts kan je meer uitleg geven. 

Meld zo vlug mogelijk schriftelijk je zwangerschap en de vermoedelijke geboortedatum aan je werkgever. Zodra je werkgever officieel weet dat je zwanger bent, kan je aanspraak maken op bepaalde rechten. Je bent beschermd tegen ontslag en je mag geen werk uitvoeren dat schadelijk kan zijn voor je baby.

Download het attest voor de aangifte

Laat je arts of vroedvrouw het attest invullen en bezorg het aan je werkgever.

Het Groeipakket is sinds 1 januari 2019 de naam voor alle gezinsbijslagen (de vroegere kinderbijslag) en andere financiële tegemoetkomingen die de Vlaamse overheid voorziet op maat van elk kind in elk gezin. Daarbij zit ook het eenmalige ‘startbedrag’ (het vroegere ‘kraamgeld’) dat ouders krijgen bij een geboorte of adoptie.

Praktisch

• Ten vroegste vier maanden voor de geschatte geboortedatum kan je het startbedrag aanvragen.
• Dat doe je bij een van de vijf uitbetalers die je vindt op www.groeipakket.be.
• Je bezorgt aan de uitbetaler een doktersattest met de vermoedelijke geboortedatum.
• Je ontvangt het startbedrag ten vroegste twee maanden voor de geschatte geboortedatum.
• Alle informatie over het groeipakket vind je op www.groeipakket.be.

Download het attest voor het groeipakket

De erkenning is een verklaring waarbij iemand een vader- of moederschapsband erkent tussen zichzelf en het aangewezen kind. Vanaf de vaststelling van de zwangerschap door de gynaecoloog kan een kind door de (al dan niet biologische) ouder erkend worden. Dit kan een wens/wettelijk noodzakelijk zijn indien de ouders niet getrouwd zijn, als ze enkel religieus getrouwd zijn (bv. een islamitisch huwelijk) of als het huwelijk nog niet erkend is in België (een buitenlands huwelijk).

Praktisch

• Voor een erkenning moeten beide ouders samen naar het gemeentehuis gaan om een authentieke akte te laten opmaken. Je hebt allebei je identiteitskaart nodig en een attest van de zwangerschap opgesteld door je behandelende arts of vroedvrouw. Je kan naar het gemeentehuis van je woonplaats gaan of naar dat van de gemeente waar je zal of bent bevallen.
• Als je de erkenning niet aanvraagt in de gemeente van geboorte, dan moet je bij de geboorteaangifte van het kind een afschrift van de erkenningsakte meenemen. Dat kan natuurlijk alleen in het geval dat het kind al erkend werd voor de geboorte.
• De procedure kan verschillen per gemeente. Je kan best eerst inlichtingen inwinnen bij de dienst Burgerlijke Stand van de gemeente waar je het kind wil laten erkennen.

Download het attest van de erkenning

Een kind erkennen kan je doen:

• voor de geboorte, vanaf vaststelling van zwangerschap, met een attest van de vermoedelijke bevallingsdatum. De huisarts of gynaecoloog kan dat attest afleveren;
• bij de geboorteaangifte zelf;
• na de geboorte, zonder tijdslimiet.

Wat betreft de familienaam zijn er vier keuzemogelijkheden: de naam van de vader, die van de moeder, de combinatie vader-moeder of de combinatie moeder-vader. Zonder akkoord tussen de ouders krijgt het kind automatisch de familienaam van de vader.

Meer info over de erkenning

De moederschapsrust bij loontrekkenden bedraagt vijftien weken, die theoretisch worden opgesplitst in zes weken prenatale rust (voorbevallingsrust) en negen weken postnatale rust (nabevallingsrust). Uitzondering op die regel is een meerlingzwangerschap waarbij de moederschapsrust in totaal 19 weken bedraagt.

De periode van moederschapsrust kan ten vroegste starten vanaf de 6e week (9e week bij meerling) voor de vermoedelijke geboortedatum.

Gewone bevalling: 15 weken

• prenataal: 6 weken waarvan 5 weken facultatief en 1 week verplicht
• postnataal: 9 weken verplicht beginnende op de werkelijke bevallingsdatum, 
• eventueel verlengd met de facultatieve niet-opgenomen prenatale rust (maximaal 5 weken)

Meerlingen: 19 weken

• prenataal: 8 weken waarvan 7 facultatief en 1 week verplicht
• postnataal: 11 weken beginnende op de werkelijke bevallingsdatum, eventueel verlengd met de facultatieve niet-opgenomen prenatale rust (maximaal 7 weken)

Praktisch

• Aanvraag: bezorg je ziekenfonds een briefje “vertrouwelijk” met vermelding van de vermoedelijke bevallingsdatum en de datum waarop je je professionele activiteiten stopzet.
• Na de geboorte moet je een uittreksel uit de geboorteakte naar het ziekenfonds sturen (te verkrijgen op de burgerlijke stand). Na het einde van de moederschapsrust wordt een bewijs van werkhervatting (opgesteld door de werkgever of de uitbetalingsinstelling van de werkloosheidsuitkering) aan het ziekenfonds overgemaakt.
• Heb je administratieve problemen of is jouw situatie uitzonderlijk, dan kan je contact opnemen met de sociale dienst van het ziekenhuis. De sociaal assistent kan samen met jou de administratieve kant van je zwangerschap bekijken.

De moederschapsrust bij zelfstandigen bedraagt 12 weken (13 weken bij een meerling). Drie weken hiervan zijn verplicht op te nemen, hetzij één week voor en twee weken na de bevalling. De andere negen weken kan je naar keuze opnemen, ten vroegste drie weken voor de bevalling tot 38 weken na de bevalling. Deze weken neem je telkens op in periodes van zeven kalenderdagen.

Download het attest van moederschapsrust

Kraamzorg wordt in de eerste weken na de bevalling thuis gegeven door een professioneel kraamverzorgende. Die neemt verzorgende en huishoudelijke ondersteuning op zich en:

• verzorgt de baby
• geeft ondersteuning en tips rond (borst)voeding en babyverzorging
• zorgt voor de opvang van andere kinderen
• zorgt dat de kersverse ouders de nodige rust krijgen
• neemt lichte huishoudelijke taken op zich zoals koken, strijken, onderhoud van de woning

De financiële bijdrage voor de kraamverzorgende is afhankelijk van het inkomen en van het aantal personen ten laste. Het bedrag wordt berekend aan de hand van de bijdrageschaal van het Vlaams Agentschap Zorg & Gezondheid.

Kraamzorgcentra in Vlaanderen:

• www.solidaris-vlaanderen.be
• www.dewieg.be
• www.familiehulp.be
• www.otv.be
• www.solidariteit.be

Vanaf vier maanden zwangerschap.

Download het attest voor de trein

Vanaf 30-32 weken zwangerschap vragen we je om bij het onthaal de nodige documenten voor je opname op de materniteit al in orde te brengen. Zo is dat al op voorhand geregeld en verloopt alles vlotter als je hier bevalt.

Je krijgt bij je voorinschrijving ook uitleg over de mogelijkheden voor kamerkeuze, supplementen, verzekeringen,...

Praktisch

• Meld je aan via de inschrijfzuilen voor een opname.
• Met je ticket word je doorverwezen naar de wachtzaal van de inschrijfzone.

De toestemmingsverklaring wordt tijdens de zwangerschap in orde gebracht. Hierin verklaar je dat je op de hoogte bent van de mogelijke ingrepen die soms nodig zijn bij een spontane bevalling of een keizersnede én dat je alle informatie kreeg over de mogelijke risico’s van een bevalling. Je geeft de gynaecoloog toestemming om de behandeling uit te voeren, samen met eender welke arts en/of arts in opleiding.  

Je kan er in ieder geval op vertrouwen dat de gynaecoloog en het hele team jou de beste begeleiding geven, maar zonder absolute garantie op een goede uitkomst. Als dat voor jou en voor je baby veilig is, kan je altijd een bepaalde ingreep of behandeling weigeren en een alternatief vragen. We houden rekening met je wensen.

Bij afwezigheid van je behandelende gynaecoloog, word je behandeld door de dienstdoende gynaecoloog. Je geeft deze gynaecoloog toestemming om de behandeling uit te voeren, samen met eender welke arts en/of arts in opleiding die in zijn/haar opdracht werkt of door hem/haar geselecteerd werd en samen met het verloskundige/verpleegkundige en paramedische personeel onder directe supervisie van de gynaecoloog.

Mogelijke ingrepen

• Bij opname voor bevalling zal de monitor worden aangelegd om de hartslag van de baby en de frequentie van de weeën te controleren.
• Er zal een inwendig onderzoek worden uitgevoerd om de ontsluiting van de baarmoederhals te controleren. Daarnaast wordt er ook een lavement toegediend.
• Tussen 35 en 37 weken wordt er een vaginale wisser afgenomen om na te gaan of je draagster bent van streptokokken. Indien je draagster bent, starten we met antibiotica via een infuus.
• Tijdens de arbeid zal de gynaecoloog/assistent of vroedvrouw de vordering van de arbeid opvolgen door vaginaal onderzoek.
• De arbeid kan - bij noodzaak - geoptimaliseerd worden door een weeënstimulerend middel te geven (oxytocine) of door de vliezen te breken.
• Onderwaterbevalling is alleen mogelijk na voorafgaand akkoord van de dienstdoende arts.
• Tijdens de bevalling kan de gynaecoloog - zo nodig - een episiotomie (knip) plaatsen om de vaginale opening te verbreden. Daarvoor zal plaatselijke anesthesie worden toegediend als er onvoldoende of geen epidurale anesthesie is.
• In sommige omstandigheden willen we de hartslag van de baby beter volgen en zal er een inwendige electrode op het hoofd van de baby geplaatst worden.
• In sommige omstandigheden (als de hartslag van de baby niet geruststellend is of bij niet vorderende uitdrijving) is het nodig om de bevalling te bespoedigen door middel van een ventouse (zuignap) of forceps (verlostang).
• In sommige omstandigheden (twijfel over je kind in nood, niet vorderende arbeid) wordt beslist om een keizersnede uit te voeren. Dit gebeurt bij voorkeur onder epidurale anesthesie, en in heel uitzonderlijke situaties onder algemene verdoving (bv. bij een loslating van de placenta).
• Na de bevalling krijg je een spuitje toegediend om de baarmoeder te doen samentrekken (oxytocine).

Mogelijke risico’s

Bij een vaginale bevalling zijn er mogelijke risico’s zoals (deze lijst is niet limitatief):

• beschadiging van de vagina, blaas, darm, zenuwen
• bloeding waardoor medicatie nodig is. In zeldzame gevallen is ook een transfusie, curettage (een laagje van het slijmvlies van de binnenkant van de baarmoeder wordt verwijderd) of embolisatie (dichtmaken of afsluiten van een bloedvat) nodig. 
• infectie waarvoor noodzaak aan medicatie
• vorming van bloedklonters in de benen (trombose) of de longen (longembolie)

Bij een keizersnede zijn er mogelijke risico’s zoals: (deze lijst is niet limitatief)

• beschadiging van de inwendige organen zoals darm, blaas en urinewegen, zenuwen
• oppervlakkige beschadiging, incisie in de huid van de baby
• bloeding waardoor medicatie nodig is. In zeldzame gevallen is ook een transfusie, curettage (een laagje van het slijmvlies van de binnenkant van de baarmoeder wordt verwijderd) of embolisatie (dichtmaken of afsluiten van een bloedvat) nodig. 
• slechte wondheling – littekenvorming
• infectie waarvoor noodzaak aan medicatie
• littekenvorming in de buik, vergroeiingen, verhoogde kans op keizersnede bij een volgende zwangerschap
• vorming van bloedklonters in de benen (trombose) of de longen (longembolie)
• over het algemeen zijn de risico’s lager bij een geplande keizersnede dan bij een dringende keizersnede